In
de Bourgogne doen we nog wel eens wat anders dan ons bezig houden met
eten. De kruiden die we gebruiken kunnen we ook anders gebruiken.
Bijvoorbeeld medicinaal of cosmetisch. In het geval van de
Aleppo-zeep hebben we het beste van beide. Met de zeep kun je zo
beetje het hele lichaam schoonmaken inclusief (ont-)haren en tanden,
maar dat laatste heb ik nog niet geprobeerd. Het moet romig smaken,
nou nog even niet dan. Zeker is dat deze zeep erg goed is voor de
gevoelige wat eczeem-achtige, droge huid.
De
originele Arabische naam van de Alepp zeep is “Sapun Ghar”, wat
letterlijk Laurierzeep betekent. De zeep is
afkomstig uit de stad Aleppo (Syrië) waar de productie hiervan al
meer dan 1000 jaar gaande is. Al ligt de hele verkoop nu stil daar
door die vreselijke oorlog. De Kruisvaarders brachten de Alepp
zeep naar Europa, waar het de basis vormde van de Savon de Marseille.
Deze
zeep maak je door olijfolie, laurierbesolie, soda-loog, en water
samen te voegen. Origineel wordt de zeep met een plantaardig loog
gemaakt. Zoals je die bijvoorbeeld kunt maken met zeekraal of houtas.
De
zeep wordt gedurende 3 dagen gekookt in koperen ketels. Dit geeft een
reactie die de olie tot zeep vormt. Op het eind van het proces wordt
de laurierbesolie toegevoegd. Deze olie is geen essentiele olie van
laurier, maar wordt verkregen door een persing van de laurierbessen.
De zeep wordt daarna in grote hoeveelheid op de grond uitgespreid en
bedekt met een soort papier. Als de zeep wat harder wordt gaan de
makers er met speciale planken onder hun schoenen over heen lopen om
de massa een gelijkmatige dikte te geven. Het wordt in grote blokken
gesneden en met een stempel bedrukt van de maker. En dan komt het
lange wachten. De zeepblokken worden gedroogd/ze laten ze verouderen
gedurende 9 maanden. De zeep verkleurt aan de buitenkant dan ook van
groen naar okergeel.
Zo
en voor wie nu zelf deze zeep wil maken is het volgende deel
interesssant. Voor de andere lezers, graag tot een volgende blog!
Dit
zeeprecept is ook goed te maken voor mensen met weinig ervaring. Zeker als
je het koude proces aanhoudt.
Het
recept hieronder is dan ook de meest eenvoudige, maar zelfs dan is
deze zeep heerlijk. Als je het warme proces volgt dan wordt de zeep
wat zachter en schuimiger en kun je hem eigenlijk al vrij snel
gebruiken. Bij het koude proces moet de zeep minimaal 1 maand drogen, maar beter is natuurlijk 9 maanden. Dan wat informatie over de gebruikte spullen.
In
dit recept gebruik ik geen plantaardige as. Je kunt wel op deze
engelstalige link kijken om te zien hoe je dat zelf zou kunnen maken:
http://www.wikihow.com/Make-Lye
Laurierbesolie
(Laurier Nobilis) is niet iets dat je in de supermarkt koopt. Je moet
echt even op internet zoeken waar je dit als beste kunt kopen. In
Frankrijk koop ik dit bij Aroma zone. Of bij de online zeepwinkel
(heet dan ook laurierbesboter) of in Duitsland bij Manske-shop.
Deze
olie geeft de karakteristieke geur en werking aan deze zeep:
antibacterieel, verzorgend, helend. Als je echte Aleppo-zeep koopt
let dan op de hoeveelheid laurierbesolie. Die bepaalt namelijk de
kwaliteit van je zeep.
Ik
heb in mijn eigen zeeprecept een hydrolaat van laurierblad/-bes
gebruikt, maar mineraal water kun je ook gebruiken of maak een
sterke thee met laurierblaadjes.
Ja
en dan komt het onderdeel waar veel mensen vol walging naar kijken. Maar je hebt loog nodig om zeep te maken.
Een
soort loog dat je kunt gebruiken voor zeep maken heet in scheikundige
termen NaOH (natriumhydroxide).
Dit kun je kopen bij (is echt geen reclame) het Kruidvat in de oranje flesjes met als
werking........ ontstopper. Of koop het via internet via bedrijven
die ingrediënten voor zeep verkopen.
Zorg
dat je altijd 100% NaOH hebt, anders krijg je vieze stoffen als
bijproduct in je zeep. En dat wil je niet. Of je gaat zelf je loog
maken via de bovengenoemde link. Dat is wel origineler, maar wat meer
werk en de hoeveelheid loog is niet zeker c.q. varieert.
En
let op: het maken van je eigen zeep kan zeer verslavend zijn. Zeg niet dat ik je niet gewaarschuwd heb! Het vraagt wel even
een keer goed alles te organiseren. Als je het dan bij elkaar houdt
dan heb je het elke keer allemaal snel bij de hand. En vooral werk
voorzichtig, en geen kleine kinderen in de buurt. Het is niet
moeilijk, maar het is geen kinderspel.
 |
de echte Alepp zeep van ruim 10 jaar oud (re) |
Recept
en wat heb je nog meer nodig: voor ca 600 gram zeep à la Aleppo
zeepvorm(en):
kunnen siliconen vormen naar wens zijn met 600 gram inhoud, maar ook
gebruikte/gewassen en opgesneden vruchtensap-pakken, of natuurlijk
echte zeepvormen. Maar voor een beginner is dat zonde om direct te
hebben.
En
verder:een goede weegschaal om af te wegen
330
gram olijfolie (biologische, hoeft niet per se 1e persing te zijn),
eventueel nog gemacereerd met laurierblaadjes.
84
gram laurierbesolie
51,6
gram loog
134,4 gram water, sterke thee of hydrolaat
En
verder: een mengkom, een staafmixer, thermometer, handschoenen en een
(veiligheids-)bril, en verschillende kommetjes,
een houten spatel. En verder ga je au bain marie werken, dus een pan
met water en daarin een glas oid om te verwarmen als je geen speciaal apparaat
hebt.
En
als een soort EHBO: ciderazijn.
Gebruik
deze spullen alleen voor zeep maken en daarna niet meer in je
keukenbereidingen.
Ga
niet in je zomerse kleding zeep maken, want loog en water wordt heet,
en kan op de huid kwetsen. Dus lange mouwen en dichte schoenen. Mocht
er toch wat gebeuren doe dan direct ciderazijn op je huid. Dit
neutraliseert het loog.
(met dank aan Hillegonda van Elteren voor deze basiskennis)
Stap
1: weeg alle ingrediënten nauwkeurig af en houdt ze in aparte
bakjes. Handschoenen aan!
Stap
2: Doe de olijfolie en laurierbesolie in een glas en laat dit au
bain-marie opwarmen naar ca. 50 graden. Er zijn ook recepten van 30
en 40 graden. Belangrijkste is dat de ingrediënten dezelfde
temperatuur hebben.
Stap
3: Neem je water en loog naar buiten. Voeg het loog bij het water.
Niet andersom! Ik heb van een goede lerares (Hillegonda weer) dit ezelbruggetje gekregen: denk aan
sneeuw die op het water valt. Dit mengsel wordt warm en gaat wat
stinken, vandaar naar buiten met die kommen. Laat het afkoelen tot
zo'n 50 graden.
Stap
4: als alle 2 de kommen (olie en loogoplossing) dezelfde temperatuur
hebben kun je het gaan samenvoegen. Dit hoeft niet au bain-marie.
Roer voorzichtig eerst met de houten spatel. Je ziet al direct een
reactie.
Stap
5: neem je staafmixer en geef korte stootjes, zonder dat het alle
kanten op spat. Voor deze hoeveelheid is een wat hogere mixkom fijner
dan een brede. Nu komt een “vakterm” je moet tot de
“trace”doorgaan. Dit is het moment waarop je als het ware een
spoor kunt trekken in de massa. Dit kan ongeveer 10-15 minuten duren.
Wil je meer het Aleppoproces volgen dan doe je nu pas de
laurierbesolie erbij en geef je nog een stootje met je staafmixer om
goed te mengen.
Stap
6: giet de massa in de gewenste vorm(en) en laat het 48 uur stollen.
Ik heb zelf nog de vorm met plasticfolie afgedekt en een handdoek
erom heen gedaan om het proces niet te snel te laten verlopen.
Stap
7: haal je zeep uit de vorm en snijd het desgewenst in
plakken/blokjes.Het is nog zacht in deze fase. Evt kun je ook nog je
eigen stempel erin drukken (ja juist, zoals bij de koekjes).
Laat
de zeep minimaal 1 maand liggen voordat je hem gebruikt, maar langer
is beter.
Tip
voor gebruik: Laat de zeep niet in een bakje met water liggen, want dan
wordt hij zacht en begint hij te "smelten". Dat is zonde, dus als je hem
aan de lucht laat drogen op een droog schoteltje of bakje – gaat de
zeep veel langer mee
Veel
plezier met het maken van deze heerlijke zeep!
Voor kookkursussen en natuurwandelingen in Frankrijk-De Bourgogne kijk op www.cuisinedamis.bourgogne.com